غذاهای خیابانی استانبول / شکم گردی در ترکیه

امروز به استانبول می رویم؛ شهری محبوب که هر سال از ایرانی های بسیاری میزبانی می کند. خودتان را تجسم کنید که در خیابان های شلوغ استانبول قدم می زنید و از هر گوشه، بوی دلپذیری به مشام می رسد. کدامیک از این خوراکی ها را انتخاب می کنید؟ کدام یک برای شما دلچسب تر است؟ نظرتان چیست که کمی درباره خوراکی های خیابانی این شهر بدانیم و از مواد اولیه و طرز تهیه‌شان باخبر شویم تا انتخاب راحت تر شود. 

نگاهی به فرهنگ غذایی ترکیه

کشور ترکیه در همسایگی ایران واقع شده است و فرهنگ غذایی اش شباهت هایی با ما دارد. به ویژه آن که هر دو سرزمین، تحت تاثیر اسلام و خوراکی های حرام و حلال، رژیم غذایی مشابهی را دنبال می کنند. از طرفی ویژگی های فرهنگی امپراتوری عثمانی تاثیر قابل توجهی در غذاهای ترکیه گذاشته است و این مساله در کنار قدرت صنعت گردشگری این کشور، باعث شده تا نام غذاهای ترکی در میان برجسته ترین و اشتها آورترین غذاهای جهان قرار داشته باشد. میراث غذایی عثمانی در نتیجه ترکیب انواع شیوه های پخت و پز و مواد اولیه غذاها در آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه، مدیترانه و بالکان پدید آمده است و ساختاری چند فرهنگی دارد.

وقتی نگاهی به خوشمزه های ترکیه می اندازیم، می بینیم طیف وسیعی از انواع غذا و خوراکی ها پیش روی مان است که انواع مختلف کباب، غذاهای اصلی، سوپ ها و ... را شامل می شود. در غذاهای ترکیه به سبزیجات، ماهی تازه و روغن زیتون توجه ویژه ای می شود و همین سبب شده تا خوراکی های این کشور سالم و دارای خاصیت کافی باشند. البته گوشت قرمز و مرغ نیز در این سرزمین به طرز قابل توجهی استفاده می شود و غذاهای آبکی و خورش هم محبوبیت خاصی در این جا دارند. 

صبحانه، بخش مهمی از وعده های غذایی مردم ترکیه به حساب می آید و شامل موادی سالم، مغذی و خوشمزه ای ست که در نقاط مختلف به شکل های متفاوتی سرو می شوند. سبزیجات، گوجه فرنگی، خیار و فلفل از جمله موادی هستند که در صبحانه به همراه پنیر، تخم مرغ، زیتون، عسل، خامه و شیر خورده می شود. نان های محلی هر منطقه، نان ذرت و نان حلقه ای یکی از اجزای اصلی این وعده غذایی به شمار می آیند. 

گفتیم ترکیه توانسته غذاهای سنتی اش را به عنوان یک جاذبه گردشگری به جهانیان بشناساند و افراد بسیاری راهی این سرزمین می شوند تا خوراکی های جذابش را مزه کنند و خاطره ای دلچسب برای خود بسازند. شاید برای تان جالب باشد که شکم گردی در خیابان های ترکیه و به ویژه شهر استانبول، یکی از تفریحات جذابِ این سرزمین است و طرفداران بسیاری دارد. در ادامه همراه مان باشید تا ده مورد از محبوب ترین غذاها و خوراکی های خیابانی یکی از شهرهای تماشایی ترکیه، یعنی استانبول را به شما معرفی کنیم. 

1- سیمیت Simit

سیمیت یکی از محبوب ترین خوراکی های کشور ترکیه است؛ به طوری که در هر شهری از این کشور، می توانید این خوراک خوشمزه را داغ و تازه پیدا کنید. البته باید در نظر داشته باشید که سیمیت در هر جا، به نوع خاصی طبخ می شود؛ مثلا در آنکارا سیمیت ها تُردتر و کوچکتر هستند. در ازمیر، این نان های گرد را با نام (gevrek) می شناسند، اگرچه از نظر ظاهری تفاوت چندانی با ورژن استانبولی سیمیت ندارند.

 مواد اولیه تهیه سیمیت را شیر، شکر، مایه خمیر، روغن مایع و کمی نمک تشکیل می دهند. در استانبول معمولا بر روی این سیمیت های دلچسب، عصاره ای غلیظ و تیره به نام «ملاس» ریخته می شود، سپس نان را داخل ظرفی از کنجد فرو می برند و در نهایت آن را می پزند. این خوراک را معمولا با کنجد زیاد تزیین می کنند؛ اما ممکن است بر روی این نان ها سیاه دانه یا تخم آفتاب گردان نیز ببینید.

اگر راهی استانبول شوید، ممکن است مردانی را در کوچه و خیابان ببینید که با طبقی از سیمیت به این سو و آن سوی شهر می روند. برخی افراد هم با چرخ دستی های شان سیمیت را جا به جا می کنند. این نان های گرد و بعضا شیرین را در همه وقتی می شود نوش جان کرد. برخی افراد، آن را هنگام صبحانه و همراه پنیر می خورند؛ برای عصرانه هم این خوراکی، گزینه جذابی ست که با چای میل می شود.

 جالب آن که سیمیت های بیات شده هم در استانبول دور انداخته نمی شوند؛ شما می توانید به کنار اسکله بروید و سیمیت خود را با مرغان دریایی شریک شوید و این گونه، لذتی دوچندان از گشت و گذار خیابانی تان ببرید. 

2- میدیه دولما  Midye dolma

میدان تقسیم (Taksim Meydanı) در بخش اروپایی شهر استانبول قرار دارد و به خاطر رستوران ها، مغازه ها و هتل های متعددش شهره است. یکی دیگر از دلایل شهرت این منطقه، خوراکی های خیابانی جذابش است؛ خوراکی هایی از جمله میدیه دولما که معمولا در رده میان وعده ها قرار می گیرد! 

میدیه دولما در واژه به معنای صدف سیاه پر شده است و این تمام چیزی ست که برای شناخت آن باید بدانید. پوسته صدف را با ترکیبی از برنج و صدف پر می کنند و در سینی های بزرگ می چینند و اطرافش را نیز با لیموهای تازه تزیین می کنند. زمانی که میدیه دولما می خورید حواس تان باشد که زیاده روی نکنید وگرنه، ناگهان به خودتان می آیید و می بینید بیش از 20 لیر ترکیه (47,600 تومان) پول از جیب تان رفته و معده تان به مرز انفجار رسیده است. 

3- بلوط بو داده و بلال های خوشمزه

یکی از منحصر به فردترین خوراکی های خیابانی که شاید در جای دیگری به چشم تان نخورد بلوط بو داده است. کافی ست به خیابان های پر رفت و آمد شهر بروید و سری بگردانید، حتما چند گاری چرخ‌دار می بینید که که در حال تفت دادن بلوط ها هستند. شما می توانید هر صد گرم از این شاه بلوط های جذاب را حدودا با 4 لیر ترکیه (9,520 تومان) یا 5 لیر ترکیه (11,900 تومان) خریداری کنید. 

یکی دیگر از خوراکی های خیابانی ترکیه و استانبول، بلال است؛ بلال کبابی در هر کوچه و پس کوچه شهر دلبری می کند و هوش از سر گردشگران می برد؛ خوبست توضیح دهیم که بلال در ترکیه به صورت پخته شده هم سرو می شود، یعنی همان بلال شیرینی که کباب می شود را  می پزند، ادویه های مختلف به آن می زنند، در کاغذی می پیچانند و در دست مشتری می گذارند.

بلال و بلوط بوداده معمولا در کنار هم و در یک چرخ دستی سرو می شوند؛ به همین دلیل، ما نیز آن ها را در یک بخش به شما معرفی کردیم.

4- بستنی قیفی با روش عجیب فروش

شاید با خودتان فکر کنید که بستنی قیفی همه جا یک مزه دارد و دلیلی برای وجود آن در فهرست غذاهای خیابانی استانبول نیست. تا حدودی حق با شماست، اما باید بدانید بستنی های استانبول، در طعم و مزه تفاوتی ندارند و این، نحوه سرو کردن شان است که آن ها را متمایز می کند. اگر گرمای هوا شما را کلافه کرده یا به شدت هوس یک بستنی دلچسب کرده اید و می خواهید، هرچه زودتر یکی از این خوراکی های خوشمزه را نوش جان کنید بهتر است از استانبول کوله بارتان را جمع کنید و به شهر دیگری بروید؛ احتمالا این گونه زودتر بستنی قیفی به دست تان برسد! در استانبول، فروشنده هایی که لباس سنتی بر تن دارند یک بستنی جذاب حاضر می کنند، اما نمی توانید آن را به سادگی به دست آورید. تازه نمایش شروع شده است... حالا باید برای مدتی طولانی نمایشی از حرکات عجیب اما بسیار جالب را ببینید که به صورت کاملا مجانی و تنها در ازای یک بستنی برای تان اجرا می شود. صبور باشید و از نمایش لذت ببرید، خبر خوب این که در نهایت، بستنی را به دست می آورید. 

5- تاووک پیلاو  Tavuk Pilav

تاووک پیلاو، معادلی ست برای مرغ و برنج. حضور برنج در میان غذاهای خیابانی شاید برای بیشتر ما مرسوم نباشد؛ معمولا انتظار داریم که برنج در سفره ای رنگین و کنار مخلفات دیگر باشد یا حداقل نشسته خورده شود؛ اما در ترکیه اینطور نیست. شما می توانید ظرف تاووک پیلاو را در دست بگیرید و قدم زنان، آن را نوش جان کنید. کافی ست چرخی دستی را پیدا کنید که محفظه ای شیشه ای را با برنج، مرغ و نخود پخته شده پر کرده است، تاووک پیلاو داغ در انتظار شماست. بد نیست بدانید اکثر مسافران استانبول، بر این مساله اصرار دارند که تاووک پیلاو را در منطقه آنکاپانی (Unkapanı) و رو به روی بازار مانیفاتورچیلار (Manifaturacılar Çarşısı) میل کنند و می گویند برنج و مرغ ها، این جا بیشتر مزه می دهند.

6- بالیک اکمک  Balik-ekmek

زمانی که مشغول گشت و گذار در خیابان های استانبول هستید، علاوه بر سیمیت، خوراکی جذاب دیگری نیز می تواند لذت شکم گردی را نصیب تان کند؛ بالیک اِکمِک یا ساندویچ ماهی. برای تهیه این غذا ماهی را گریل و یا سرخ می کنند و درون نان می گذارند. کمی لیمو ترش و نعنا طعم دلچسب این غذا را دوچندان می کند. باید در نظر داشته باشید که در پخت بالیک اکمک از ماهی های چرب همچون ماهی خال خالی و ماهی آزاد استفاده می شود.

بهترین مکان ها برای خوردن بالیک اکمک، محله های امینونو (Eminönü) و گالاتای (Galata) در استانبول است. امکان ندارد شما به این دو منطقه بروید و بتوانید از خیر ساندویچ ماهی بگذرید. پیشنهاد می کنیم ساندویچ ماهی ترکی را ایستاده و در بین مسیر میل کنید، پشت میز نشستن بخشی از مزه غذا را می گیرد!

7- لحم عجین  Lahmajoun

10- کوکورچ  Kokorec

 کوکورچ از غذاهای بحث برانگیزی ست که در این فهرست به آن ها پرداخته ایم. این خوراک کاملا به سلیقه شخصی و ذائقه شما بستگی دارد. پس ما توضیحات مربوط به این غذا را در اختیارتان می گذاریم و در نهایت، انتخاب با شماست. برای تهیه کوکورچ گوشت گوسفند یا دیگر فرآورده های گوشتی را با لیمو و ادویه جات طعم‌دار می کنند و به سیخ می کشند، و در نهایت، روده گوسفند یا بز را به دور آن می پیچند. 

این نکته را در نظر داشته باشید که کوکورچ را در مکانی مطمئن و بهداشتی میل کنید، چرا که تمیز کردن روده بز و گوسفند، کاری ظریف و حساس است و هرکسی از عهده اش بر نمی آید. رستوران های زنجیره شامپیون کوکورچ (Şampiyon Kokoreç) انتخاب بدی به نظر نمی آیند.

11- کومپیر  Kumpir

12- بورک  Borek

غذای بعدی که در فهرست امروز مرور می کنیم، بورک نام دارد. معمولا بورِک را برای صبحانه میل می کنند، اما هیچ قانون نوشته شده ای وجود ندارد؛ پس هر وقت هوس بورک کردید، به خودتان سخت نگیرید و خود را از این خوراکی لذیذ محروم نکنید. برای تهیه بورک، نوعی خمیر نان یا شیرینی به نام خمیر یوفکا یا فیلو (phyllo) را با مواد گوناگونی پر می کنند و نتیجه اش این غذای دلچسب می شود. این خوراک انواع مختلفی دارد که به محتویات آن وابسته است، یک بورک مقوی و سالم با پنیر و سبزیجات و یا سیب زمینی و اسفناج درست می شود. برای تهیه بورک می توان از ترکیب کالباس، گوجه، زیتون یا فلفل، گوشت چرخ‌کرده یا گوشت مرغ نیز استفاده کرد. البته باید بدانید که طعم این خوراک به صورت خانگی و یا در مغازه ها متفاوت است، معمولا در مغازه ها شیرین تر درست می شود. 

13- ایچلی کوفته  Icli Kofte

کُبه یا کیبه یکی از غذاهایی ست که در برخی نقاط خاورمیانه به وفور یافت می شود و بسیار محبوب است. در ترکیه این غذا را با نام ایچلی کوفته می شناسند. برای تهیه ایچلی کوفته اول باید پیاز را با گوشت چرخ کرده، نمک، فلفل، جعفری و رب گوجه تفت می دهند تا به عنوان مواد درونی مورد استفاده قرار گیرد. اما برای تهیه لایه بیرونی چی؟! سیب زمینی پخته شده رنده می شود و با بلغور، آرد، تخم مرغ و ادویه جات مخلوط می شود تا خمیری از آن به دست آید. در نهایت کمی از گوشت چرخ کرده و دیگر مواد تفت داده شده درون تکه ای از این خمیر قرار می گیرد و سرخ می شود. این است ماجرای تهیه ایچلی کوفته، البته طبیعتا نحوه طبخ این خوراک، در مکان های مختلف متفاوت است و بسته به سلیقه، تنوع پیدا می کند. 

حال این غذای خوشمزه را کجای استانبول می توانید پیدا کنید؟! ایچلی کوفته در رستوران ها سرو می شود اما اگر می خواهید لذت خوردن این غذا را دو چندان بچشید، به خیابان استقلال بروید. در آن جا افرادی متعددی ایستاده اند و مشغول سرو این غذای لذیذ هستند. 

14- کباب ترکی  Doner kebab

در میان غذاهای محبوب استانبول، کباب ترکی یا دونر کباب هم برای خود نام و آوازه ای دارد. زمانی که در خیابان های استانبول قدم می زنید در هر گوشه ای ممکن است سیخ های چرخانی را ببینید که عمودی نصب شده اند و گوشت، بر روی شان کباب می شود. در ایران نیز، این خوراک محبوب به خوبی جا افتاده است و شاید در حین سفرتان به استانبول علاقه ای به امتحان این غذا نداشته باشید و ترجیح دهید خوراکی های جدید را امتحان کنید؛ اما به شما پیشنهاد می کنیم که حتما دونر کباب را در استانبول نیز تجربه کنید.

تاریخچه این غذا به قرن 18 میلادی و دوران امپراتوری عثمانی می رسد؛ در آن زمان ها، برای اولین بار گوشت را به صورت عمودی کباب کردند. اما شاید برای تان جالب باشد که کباب ترکی امروزی اولین بار به دست چه کسی اختراع شد؟! مانند بیشتر اختراع های جهان، افراد زیادی هم مدعی اختراع کباب ترکی هستند؛ اما در این بین، قدیر نورمان از همه جلوتر است و یکی از مهمترین کسانی به شمار می رود که نامش به خاطر درست کردن این غذا مشهور شده است. نام نورمان از سوی اتحادیه دونر کباب ترکیه به عنوان مخترع کباب ترکی در سال ۲۰۱۱ تایید شد. البته این شخص در سال 1392، در سن هشتاد سالگی فوت کرد.

حال کباب ترکی، غذایی بین المللی به حساب می آید و غذای عربی شاورما (Shawarma) و غذای یونانی جایرو (Gyro) نیز با الهام از کبابِ ترک ها ابداع شده اند و به طور کلی، این روزها این غذای سنتی ترک ها، در بیشتر نقاط دنیا سرو می شود و محبوبیت قابل توجهی به دست آورده است. پس چه بهتر که دونر کباب را در مهد آغازینش امتحان کنید. 

15- پیده  Pide

برای آخرین مورد این فهرست، پیده را به شما معرفی می کنیم. این غذا را می توان تغییر شکل یافته پیتزا دانست که در آن پنیر پیتزای بیشتری استفاده می شود و نانش، به شکل قایق های کانو است. محتویات درونی پیده مثل پیتزا متنوع است و می توان آن را با طعم های مختلف پخت. یکی از محبوبترین انواع این غذا، پیده گوشت است که طرفداران متعددی دارد. این غذای لذیذ گزینه خوبی برای عصرانه است و قدم زدن در خیابانی های استانبول را جذاب تر می کند. اگر خواستید پیده را در استانبول امتحان کنید به شما پیشنهاد می کنیم که حتما آن را با تخم مرغ سفارش دهید تا مزه اش را متفاوت تر بچشید.